Тасымалдау
Орта мерзімді перспективадағы басым міндеттер:
- ҚМГ‑ның мұнай тасымалдау жүйелері бойынша мұнай тасымалдау бағыттарың тартымдылығы мен бәсекеге қабілетін арттыру арқылы құрылған қуаттардың жүктемесін арттыру;
- қосымша экспорттық маршруттарды дамыту;
- операциялық шығынды бақылау.
ҚМГ мұнай тасымалын екі жолмен — магистральды құбырлар және теңіз флоты арқылы жүргізеді.
| Көрсеткіш | Магистралды құбырлармен тасымалдау | Теңіз флотымен тасымалдау | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Басқарушы компания | ҚазТрансОйл | Қазақстан‑Қытай құбыры | МұнайТас | Каспий Құбыр желісі Консорциумы | Қазақтеңізкөлікфлоты |
| ҚМГ үлесі | ҚМГ: 90 % | ҚТО: 50 % | ҚТО: 51 % | ҚМГ: 20,75 % | ҚМГ: 100 % |
| Негізгі бағыттар | Еуропа мен Қытайға экспорт, ішкі нарық | Қытайға экспорт, ішкі нарық | Қытайға экспорт, ішкі нарық | Еуропаға экспорт | Еуропаға экспорт |
| Негізгі маршруттар |
| Атасу — Алашанькоу; Кеңқияқ ‑ Құмкөл | Кеңқияқ — Атырау | Теңіз — Новороссийск | Қара теңіз; Жерорта теңізі; Каспий теңізі |
| Жалпы ұзындығы, км | 5 373 | 1 759 | 449 | 1 510 | қолданылмайды |
| Қуаты, жылына млн тонна | 17,5 5,2 | 20 | 6 | 81,5 | қолданылмайды |
Мұнайды магистральды құбырлар бойынша тасымалдау
Қазақстанның құбыр инфрақұрылымы магистральдық мұнай құбыры жөнінде ұлттық оператор — ҚазТрансОйлға, оның екі бірлескен кәсіпорнына – Қазақстан‑Қытай құбыры мен МұнайТас компаниясына, сондай‑ақ Каспий құбыр желісі консорциумына тиесілі. Қазақстанның жұмыс істеп тұрған құбыр инфрақұрылымы перспективті жобалардың мұнайын тасымалдау көлемін ұлғайту үшін жеткілікті әлеуетке ие.
| Компания | 2022 | 2023 | 2024 |
|---|---|---|---|
| ҚТО (100 %) | 40 656 | 44 188 | 44 887 |
| 12 762 | 16 618 | 17 253 |
| 9 989 | 10 143 | 10 214 |
| 17 905 | 17 426 | 17 420 |
| ҚҚҚ (100 %) | 19 236 | 18 806 | 18 789 |
| 1 290 | 1 209 | 1 200 |
| 9 980 | 9 979 | 9 979 |
| 7 966 | 7 618 | 7 610 |
| МұнайТас (100 %) | 5 606 | 5 527 | 5 791 |
| 1 188 | 1 114 | 1 171 |
| 4 418 | 4 413 | 4 620 |
| КҚК (100 %), экспорт | 58 711 | 63 474 | 63 007 |
Мұнайды магистральды құбырлар арқылы тасымалдау көлемі 2024 жылы 1,0%‑ға ұлғайып, 70 309 мың тоннаны құрады. Бұл көрсеткішке Қашаған мен Қарашығанақ кен орындарының мұнайын Атырау ‑ Самара мұнай құбыры және «ҚазТрансОйл» АҚ жүйесі арқылы Каспий құбыр консорциумы бағытына қарай ауыстырып тиеу көлемінің артуы, сондай‑ақ мұнай өңдеу зауыттары бағытында ішкі тасымалдау көлемінің өсуі ықпал етті.
| Компания | 2022 | 2023 | 2024 |
|---|---|---|---|
| ҚТО (100 % ) | 40 656 | 44 188 | 44 887 |
| ҚҚҚ (50 %) | 9 618 | 9 403 | 9 394 |
| МұнайТас(51%) | 2 859 | 2 819 | 2 953 |
| КҚК (20,75 %) | 12 183 | 13 171 | 13 074 |
| Барлығы | 65 316 | 69 581 | 70 309 |
Мұнай тасымалдау маршруттары
ҚМГ үлесіне мұнай жүк айналымы 1,5%‑ға өсіп, 62 111 мың тоннаға жетті. Бұған мұнай өңдеу зауыттарына мұнайды ішкі тасымалдау көлемінің, сондай‑ақ Ресей мұнайының Өзбекстанға транзиті көлемінің өсуі себеп болды.
| Компания | 2022 | 2023 | 2024 |
|---|---|---|---|
| ҚТО (100 %) | 34 261 | 34 208 | 35 526 |
| ҚҚҚ (100 %) | 17 314 | 16 872 | 16 858 |
| МұнайТас (100 %) | 2 265 | 2 236 | 2 395 |
| КҚК (100 %) | 78 154 | 83 959 | 81 615 |
| Компания | 2022 | 2023 | 2024 |
|---|---|---|---|
| ҚТО (100 %) | 34 261 | 34 208 | 35 526 |
| ҚҚҚ (50 %) | 8 657 | 8 436 | 8 429 |
| МұнайТас (51 %) | 1 155 | 1 141 | 1 221 |
| КҚК (20,75 %) | 16 217 | 17 422 | 16 935 |
| Барлығы | 60 290 | 61 206 | 62 111 |
Қазақстанның ішкі нарығына мұнай тасымалдау тарифтері мемлекет тарапынан реттеледі.
| Компания | 2022 | 2023 | 2024 |
|---|---|---|---|
| ҚТО | 4 356 | 4 602 | 4 742 |
| ҚҚҚ | 4 359 | 4 359 | 4 839 |
| МұнайТас | 5 912 | 5 912 | 5 912 |
Қазақстан Республикасының «Табиғи монополиялар туралы» 2018 жылғы 27 желтоқсандағы № 204‑VI Заңына сәйкес ел аумағы арқылы өтетін транзит және одан тыс жерлерге экспортқа шығару мақсатында мұнай тасымалдау қызметтері табиғи монополиялар саласына жатпайды.
| Компания | 2022 | 2023 | 2024 |
|---|---|---|---|
| ҚТО, 1 мың км‑ге тоннасына теңгемен | 8 831 | 9 490 | 10 150 |
| ҚҚҚ, 1 мың км‑ге тоннасына теңгемен | 6 799 | 6 799 | 6 799 |
| МұнайТас, 1 мың км‑ге тоннасына теңгемен | 5 912 | 5 912 | 5 912 |
| КҚК, тоннасына АҚШ долларымен | 36 | 36 | 36 |
| Компания | 2022 | 2023 | 2024 |
|---|---|---|---|
| ҚТО | 4,23 | 4,23 | 4,23 |
| ҚҚҚ | 10,77 | 10,77 | 10,77 |
2024 жылдың басты жобалары
SOCAR‑мен жасалған келісім
2024 жылы SOCAR компаниясымен Әзербайжан аумағы арқылы мұнай транзитін кезең‑кезеңімен, яғни айына 60 мың тоннаға дейін ұлғайтуды көздейтін келісімге қол қойылды. Мұнайды 20 мың тоннаға дейінгі көлемде алғашқы жөнелту 2025 жылдың басына жоспарланған. Әзербайжан Республикасының аумағы арқылы Қазақстан мұнайының транзиті көлемін кезең‑кезеңімен ұлғайту туралы келісім Ақтау‑Баку‑Тбилиси‑Джейхан бағыты бойынша Қазақстан мұнайды тиеп‑жөнелту көлемін жылына 2,2 млн тоннаға дейін ұлғайтуды көздейді.
Мұнайды теміржолмен тасымалдау тарифтерін төмендету
«Қазақстан темір жолы» ұлттық теміржол компаниясымен және мемлекеттік органдармен бірлесе отырып, тасымал бағытының қазақстандық учаскесі бойынша мұнайды темір жолмен тасымалдауға арналған тарифтер төмендетілді. Бұл шешім Ақтау‑Баку‑Тбилиси‑Джейхан транзит дәлізінің бәсекеге қабілетін арттыруға бағытталған.
Мұнайды Ақтау порты арқылы транзиттеу
2024 жылы Ақтау‑Баку‑Джейхан бағыты бойынша мұнай тасымалдау көлемі 1 млн 419 мың тоннаға жетіп, бұл 2023 жылғы көрсеткіштен 34%‑ға артық болды.
Теңіз арқылы тасымалдау
Қазақстанның теңіз тасымалының басты операторы, ҚМГ‑ның еншілес ұйымы – бұл «Қазақтеңізкөлікфлоты» ұлттық теңіз кеме қатынасы» ЖШС (ҚТКФ). Ол Каспий теңізі және халықаралық маршруттар бойынша мұнай, мұнай өнімдерін және жүктерді тасымалдауға маманданған. Компания логистика, кемелерді жалға беру және порт қызметтерін ұсына отырып, танкерлер мен сүйреткіштері бар заманауи флотты басқарады. Қазақтеңізкөлікфлоты озық технологиялар мен экологиялық стандарттарды енгізу арқылы тасымал қуатын белсене кеңейтіп жатыр. Транскаспий бағыттарының стратегиялық қатысушысы ретінде компания экспортқа өнім жеткізуді қамтамасыз етуде және Қазақстанның теңіз логистикасын дамытуда маңызды рөл атқарады.
2024 жылы мұнайды теңіз арқылы тасымалдау көлемі 22,2%‑ға өсіп, 13 169 мың тоннаға жетті. Өсімге Джейхан портынан жөнелту көлемінің өсуіне байланысты Жерорта теңізі акваториясы бойынша мұнай тасымалы көлемінің ұлғаюы, сондай‑ақ Каспий теңізі акваториясында Ақтау – Махачкала және Ақтау – Баку бағыттары бойынша көлемдердің ұлғаюы ықпал етті.
| Теңіз | 2022 | 2023 | 2024 |
|---|---|---|---|
| Қара | 3 457 | 3 605 | 3 370 |
| Жерорта | 5 276 | 6 440 | 7 716 |
| Каспий | 610 | 733 | 2 083 |
| Барлығы | 9 343 | 10 778 | 13 169 |
AD Ports Group‑пен ынтымақтастық
Компания Каспий, Қара және Жерорта теңіздері арқылы теңіз бағыттарын белсенді дамытуда. AD Ports Group‑пен орнаған ынтымақтастық аясында Taraz және Liwa танкерлері сатып алынды, олар 2024 жылы Ақтау‑Махачкала бағыты бойынша 874 мың тонна мұнай тасымалдады. Сондай‑ақ, әзәрбайжандық «Әзербайжан Каспий теңізіндегі су шаруашылығы» ЖАҚ компаниясымен бірлесіп, мұнай Ақтау‑Баку бағыты бойынша тасымалданып жатыр. Ашық теңіздерде AD Ports Group кемелері 2,4 млн тонна мұнай тасымалданды.
AD Ports Group‑пен ынтымақтастық аясында Транскаспий халықаралық көлік бағыты үшін паром мен контейнер тасушы флотын дамыту жұмыстары жүріп жатыр.
- Транскаспий көлік халықаралық бағытын дамыту үшін мүмкіндіктер қарастырылып жатыр.
- «Афрамакс» үлгісіндегі (дедвейті 115 мың тонна) екі танкерді сатып жобасын іске асыру.
- Каспий теңізі үшін үш танкер мен әмбебап паром салу жобасын пысықтау.
- AD Ports Group‑пен ынтымақтастық
- танкерлер флотын кеңейту және сыйымдылығы 500 ЖФЭЖиырма футтық эквивалент. болатын контейнер тасушы кемелерді салу жұмыстарын бастау.
